Copyright © 2020
Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście
Wszelkie prawa zastrzeżone
ul. Bytomska 7
70-603 Szczecin
Planowane dostosowanie Odrzańskiej Drogi Wodnej na odcinku swobodnie płynącym do standardów międzynarodowych (klasa Va), zrealizowane poprzez zabudowę tego odcinka stopniami piętrzącymi, wygeneruje zagrożenia nieoderwalnie związane z tą metodą działań hydrotechnicznych, tj.:
ograniczenie podłużnej i poprzecznej ciągłości koryta i doliny Odry;
zmianę transferu materii mineralnej i organicznej wzdłuż kontinuum rzecznego;
zmianę charakterystyki i rozkładu przestrzennego procesów hydraulicznych w korycie i obszarach zalewowych;
zmniejszenie kompleksowości doliny rzecznej, redukcję powierzchni i różnorodności siedlisk;
w dalszym etapie użytkowania, ingerencję w linię brzegową na skutek falowania;
zwiększenie tempa nagrzewania wód oraz zmianę środowiska z heterotroficznego na autotroficzne.
Aby zneutralizować lub zminimalizować powyższe zjawiska, w pracach nad rozwojem Odrzańskiej Drogi Wodnej zastosowana została koncepcja poprawy żeglowności i potencjału środowiskowego Odry swobodnie płynącej, która przewiduje szereg działań i rozwiązań nakierowanych na:
utrzymanie ciągłości ekologicznej (podłużnej i poprzecznej) rzeki i jej doliny;
umożliwienie migracji tarłowych ichtiofauny odrzańskiej;
zrównoważony transport materii mineralnej i organicznej;
zwiększenie bioróżnorodności odrzańskiej fauny i flory.
Jednocześnie koncepcja ta zakłada:
zwiększenie retencji wody w obszarze dorzecza jako adaptacja do zmian klimatu;
opracowanie innowacyjnych rozwiązań ekohydrologicznych kompensujących oddziaływanie żeglugi na ekosystem rzeki;
poprawę jakości wody poprzez ograniczenie dopływu zanieczyszczeń obszarowych i punktowych w obszarach dorzecza sąsiadujących z drogą wodną jako element wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej Komisji Europejskiej
W ramach opracowanej na zlecenie ZMPSiŚ Wstępnej Koncepcji Przestrzenno Technicznej dla Odry swobodnie płynącej [link], oprócz działań technicznych, nakierowanych na uzyskanie wymaganych parametrów eksploatacyjnych drogi wodnej, przewidziano szereg działań i rozwiązań sprzyjających środowisku naturalnemu i zwiększających potencjał środowiskowy rzeki, wykorzystujących doświadczenia z obszaru ekohydrologii. Są to między innymi:
zastosowanie przepławek bliskich naturze oraz kanałów obiegowych stopni wodnych;
tworzenie i odtwarzanie systemów refugiów, udrażnianie starorzeczy i łączenie ich z korytem głównym;
tworzenie obszarów i wysp mokradłowych oraz połączeń pomiędzy tymi obszarami;
zastosowanie sekwencyjnych systemów sedymentacyjno – biofiltracyjnych oraz hybrydowych sekwencyjnych systemów biofiltracyjnych w obszarach zrzutów wód zanieczyszczonych do koryta rzeki;
zachowanie naturalnej sukcesji ostróg oraz adaptacja istniejących ostróg w celu utworzenia siedlisk dla organizmów wodnych w polach międzyostrogowych;
strefy ekotonowe ograniczające dopływ zanieczyszczeń z pól uprawnych do rzeki
system przepustów, zastawek, rowów dopływowo – odpływowych, przeznaczonych do sterowania nawodnieniem obszarów doliny odciętych od stałego piętrzenia przez tzw. "wały żeglugowe".
Schematy rysunkowe niektórych z powyższych rozwiązań znajdują się poniżej:
Więcej informacji nt. Koncepcji poprawy żeglowności i potencjału środowiskowego Odry swobodnie płynącej oraz nt. Wstępnej Koncepcji Przestrzenno Technicznej dla Odry swobodnie płynącej znajduje się w poniższych prezentacjach:
Prezentacja 1
Prezentacja 2
Prezentacja 3
Powyższe materiały były prezentowane także na seminariach związanych z opracowaniem WKPT [link].
Poniżej: Schemat ideowy działań i rozwiązań ekohydrologicznych.